بازار آهن زیر فشار بحران‌های سیاسی جهانی
آهن‌آلات نوین ارکا
تاریخ: یک‌شنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۴
زمان مطالعه: ۷ دقیقه
بازار جهانی آهن و فولاد، یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصاد صنعتی جهان، این روزها با طوفانی از چالش‌های بین‌المللی مواجه شده است. از سیاست‌گذاری‌های تجاری آمریکا گرفته تا کاهش شدید تقاضا در چین و بحران‌های عمیق ساختاری در اروپا، همه چیز دست به دست هم داده‌اند تا آینده این بازار، در هاله‌ای از ابهام فرو رود.
در این گزارش تحلیلی از آهن‌آلات نوین ارکا، به بررسی چندوجهی این تحولات پرداخته‌ایم؛ از دلایل ریشه‌ای بحران گرفته تا تأثیر مستقیم آن بر بازار داخلی ایران و راهکارهای پیشنهادی برای بازیگران این صنعت.
رکود تقاضا در شرق و غرب؛ زنگ خطر برای صنعت فولاد جهان
افت چشمگیر تولید و مصرف فولاد در چین و آمریکا
وضعیت چین
چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد خام در جهان، در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، با کاهش حدود ۸ درصدی واردات سنگ‌آهن مواجه شد. دلیل این افت، کاهش شدید تقاضا در صنایع وابسته به فولاد مانند ساختمان‌سازی، پروژه‌های زیرساختی، خودروسازی و لوازم خانگی بوده است. از سوی دیگر، سیاست‌های کنترل انرژی و کاهش تولید کربن در این کشور نیز محدودیت‌هایی را بر صنایع فولادی تحمیل کرده است.
همچنین اختلالات آب‌وهوایی در استرالیا به‌عنوان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سنگ‌آهن چین، موجب کندی در زنجیره تأمین شده و رکود را تشدید کرده است.
وضعیت ایالات متحده
در سمت دیگر جهان، آمریکا نیز با کاهش واردات ورق گرم نورد شده (Hot Rolled Coil – HRC) مواجه شده است. طبق داده‌های رسمی، واردات HRC در فوریه ۲۰۲۵ نسبت به ژانویه، ۱۴.۹ درصد کاهش یافته است. این کاهش نشان‌دهنده کاهش نیاز صنایع آمریکایی به مواد اولیه فولادی است؛ موضوعی که ریشه در افزایش هزینه‌های حمل، کاهش تولید و تداوم اثرگذاری تعرفه‌های ترامپی دارد.
بحران در اروپا؛ معضل مالکیت و امنیت صنعتی
پرونده بریتیش استیل؛ برخورد سیاست با صنعت
در بریتانیا، بحران در کارخانه فولادسازی اسکونثورپ که تحت مالکیت گروه چینی Jingye قرار دارد، به یک مسئله ملی تبدیل شده است. دولت بریتانیا برای جلوگیری از توقف کامل فعالیت آخرین کوره‌های بلند کشور، به‌ناچار اقدام به وضع قوانین اضطراری برای نظارت موقت بر این شرکت کرده است.
رد پیشنهاد حمایت مالی دولت از سوی مالکان چینی، و توقیف یک کشتی حامل زغال‌سنگ در جبل‌الطارق، به ماجرا رنگ‌وبوی امنیتی داده است. این بحران تنها مربوط به تولید نیست؛ بلکه مسئله‌ای درباره حفظ استقلال صنعتی و مقابله با نفوذ اقتصادی پنهان چین در اروپاست.
تأثیرات مستقیم بر قیمت‌ها در بازار جهانی
سقوط قیمت شمش فولاد و احتمال کاهش بیشتر قیمت سنگ‌آهن
در شرایطی که تقاضای جهانی با افت قابل توجهی مواجه شده، قیمت شمش فولاد به پایین‌ترین سطوح در ماه‌های اخیر رسیده است. در حالی که قیمت جهانی سنگ‌آهن هنوز کاهش معناداری نداشته، اما کارشناسان معتقدند با ادامه رکود، این محصول نیز در هفته‌های آینده دچار افت خواهد شد.
از طرفی، قیمت نفت خام نیز که به‌طور غیرمستقیم بر صنایع فولادی تأثیر می‌گذارد، به زیر ۷۰ دلار سقوط کرده است. این شرایط می‌تواند موجب توقف یا کاهش تولید در کارخانه‌های فولادی بسیاری از کشورهای تولیدکننده شود.
فرصت‌ها و تهدیدها برای بازار آهن‌آلات ایران
مزایا: کاهش هزینه مواد اولیه
معایب: کاهش تقاضای صادراتی و خطر رکود داخلی
تحلیل‌های تخصصی آهن‌آلات نوین ارکا نشان می‌دهد که این وضعیت جهانی برای ایران هم فرصت و هم تهدید محسوب می‌شود.
- از یک‌سو، کاهش قیمت جهانی مواد اولیه مانند سنگ‌آهن، زغال‌سنگ کم شده و الکترود گرافیتی می‌تواند به کاهش هزینه تمام‌شده تولید در داخل کمک کند.
- اما از سوی دیگر، افت تقاضا در بازارهای جهانی مانند چین، هند، ترکیه و کشورهای عربی، صادرات فولاد ایران را با مشکل مواجه خواهد کرد.
به‌ویژه در شرایطی که برخی کشورها در حال استفاده از دامپینگ برای تسلط بیشتر بر بازار هستند، حفظ سهم ایران در بازارهای هدف نیاز به سیاست‌گذاری دقیق و حمایت‌های اقتصادی دارد.
نقش نوسانات سیاسی منطقه در بازار داخل
تأثیر تحولات غزه، خلیج فارس و روابط خارجی ایران
بازار داخلی آهن‌آلات نیز به شدت از تحولات سیاسی تأثیر می‌پذیرد. تنش‌های نظامی در منطقه، تحریم‌های ثانویه و محدودیت‌های مالی بین‌المللی، همگی به نوسانات قیمتی دامن می‌زنند. هرگونه افزایش ریسک ژئوپولیتیکی می‌تواند واردات مواد اولیه، صادرات نهایی و حتی نوسانات ارزی را به شدت متأثر کند.
پیش‌بینی آینده بازار فولاد جهانی
دوره‌ای از رکود ساختاری تا نیمه دوم ۱۴۰۴
با توجه به روند فعلی و تنش‌های مداوم سیاسی و اقتصادی در سطح جهان، انتظار می‌رود بازار جهانی فولاد حداقل تا تابستان ۱۴۰۴ در وضعیت رکود نسبی و عدم اطمینان باقی بماند. بسیاری از تولیدکنندگان جهانی احتمالاً به کاهش ظرفیت یا تعلیق تولید روی خواهند آورد تا از زیان بیشتر جلوگیری کنند.
برای کشورهایی مانند ایران، که سهم صادرات فولاد در درآمدهای غیرنفتی قابل توجه است، این رکود می‌تواند آسیب‌زا باشد؛ مگر آنکه با هوشمندی، استراتژی‌های تولید، فروش و دیپلماسی صنعتی خود را بازتعریف کنند.
راهکارهای پیشنهادی برای بازیگران صنعت فولاد ایران
پیشنهادات اختصاصی از طرف تیم تحلیلی آهن‌آلات نوین ارکا:
- تنوع‌بخشی به بازارهای هدف صادراتی؛ تمرکز فقط روی چین یا عراق کافی نیست. کشورهای آفریقایی، آسیای میانه و اروپای شرقی ظرفیت جذب دارند.
- افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه تولید داخلی از طریق تکنولوژی و اتوماسیون
- پایش دقیق و مستمر بازارهای جهانی از طریق گزارش‌های تخصصی
- افزایش ذخایر استراتژیک مواد اولیه برای مقابله با بحران‌های وارداتی
- ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی بین تولیدکنندگان برای افزایش چانه‌زنی و کاهش هزینه‌های لجستیک
جمع‌بندی
بحران بازار جهانی فولاد، زنگ خطری جدی برای اقتصاد صنعتی جهان و به‌ویژه کشورهای صادرکننده‌ای همچون ایران است. اما در دل همین بحران، فرصت‌هایی نهفته است که می‌تواند برای کشورهایی با برنامه‌ریزی دقیق، زمینه‌ساز رشد و ثبات بلندمدت شود.
آهن‌آلات نوین ارکا به‌عنوان مرجع تخصصی تحلیل بازار آهن و فولاد، همواره در تلاش است تا با ارائه محتوای تحلیلی و مشاوره تخصصی، مسیر تصمیم‌گیری درست را برای فعالان این صنعت هموار کند.
