در کارگاه‌های تولیدی امور زیادی برای کنترل و بازرسی محصولات صورت می‌گیرد تا بعدها به دلیل استفاده از این محصولات مشکلاتی حین ساخت‌و‌ساز و سرویس دهی نباشد. یکی از مواردی که بررسی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، کنترل سایز میلگرد می‌باشد. شناسایی اندازه آن‌ها کار سختی نیست. اگر در کارگاه تولیدی میلگردهایی با سایزهای نزدیک به هم وجود داشته باشند، در این‌صورت ممکن است سایز میلگرد با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. در این مقاله قصد داریم به چندین روش جهت شناسایی و تشخیص انواع سایز میلگرد اشاره نماییم.
استفاده نکردن از میلگردهای با سایزهای مشابه به جای هم و عدم بروز خطا در این زمینه برای مهندسین خیلی حائز اهمیت است. روش یا ابزارهای مختلف و راحت شابلون یا گیج سایز میلگرد، کولیس، ترازو، آچار فرانسه، کنترل چشمی و… برای انجام این کار وجود دارد.
روش‌های تشخیص سایز میلگردهای موجود در بازار
انواع میلگرد از نظر سایزی با مشخصات ظاهری مشخصی همچون طول، قطر و وزن میلگرد تعریف می‌شود و آن‌ها روی قیمت میلگرد که به خریداران ارائه می‌شود، موثر هستند. قطرها معمولا بین شش تا ۳۲ میلی‌متر و طول ۱۲ متر است که به صورت بندیل و در صورتی که طول‌های کوتاه‌تر مدنظر باشند، به صورت سفارشی و کلاف ارائه می‌شوند. با وجود این تشخیص سایز میلگرد حتی برای مهندسین ناظر مشکل‌زا است، به‌همین خاطر روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری سایز این محصول فولادی در نظر گرفته شده که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
شابلون میلگرد
با کمک شابلون میلگرد می‌توان اندازه آن‌ها را تخمین زد. مهندسین ناظر عموما شابلون‌های آماده‌ای را همراه خود دارند که اندازه میلگردهای متفاوت در آن موجود است. آن‌ها با استفاده از این شابلون‌ها به راحتی می‌توانند سایز میلگردها را مورد بررسی قرار دهند. شابلون‌های موجود در این حوزه معمولا از فیلم رادیولوژی، روبان و ورق‌های نازک کانال کولر تهیه می‌شوند.
گیج اندازه‌گیری سایز میلگرد
حالت خاصی از شابلون که عموما با جنس فولاد زنگ‌نزن است، به نام گیج اندازه‌گیری میلگرد معروف است و بیشتر میلگردهای آجدار با قطر در بازه ۲۸-۱۲ میلی‌متر را تشخیص می‌دهد. این محصول علاوه بر این که کارکرد راحتی دارد، به مرور باعث افزایش دقت در تعیین سایز میلگرد به روش چشمی می‌شود.
تشخیص سایز میلگرد با کنترل چشمی
مهندسان ناظر با تجربه‌ای که در طول چند سال کسب نموده‌اند، با دیدن میلگردها به راحتی می‌توانند اندازه میلگرد مدنظر را تشخیص دهند. این روش به شیوه‌ای متداول برای تشخیص سایز میلگرد تبدیل شده است اما توجه داشته باشید که مهندسین مبتدی به راحتی نمی‌تواند از طریق کنترل چشمی سایز میلگرد را متوجه شوند، اما در کارخانه‌ها که میلگردها کنار هم قرار می‌گیرند و سایز آن‌ها تفاوت کمی با یکدیگر دارند، تشخیص از طریق کنترل چشمی امکان پذیر نیست. با توجه به وجود احتمال خطای چشمی، در آیین‌نامه‌های موجود نیز اجازه از طریق بازرسی چشمی داده نشده است. قیمت میلگرد 14، به عنوان یکی از سایزهای پرفروش این مقطع، مورد توجه خریداران زیادی است.
تعیین اندازه میلگرد با وزن کردن میلگرد با استفاده از ترازو
این روش نسبت به کنترل چشمی دقیق‌تر می‌باشد. در این روش میلگرد ساده و آجدار با طول‌های مختلف را وزن می‌کنند، سپس از طریق وزن به دست آمده قطر میلگرد را محاسبه می‌نمایند. البته این روش برای زمانی که آرماتورها بسته شده‌اند زیاد کارایی ندارد.
۱۴/۳=π
۸/۷= وزن مخصوص
پارامترهای طول و شعاع بر حسب میلی‌متر
تشخیص سایز میلگرد با کولیس
کولیس (calipers) یکی از ابزارهای مهندسی می‌باشد که کاربرد فراوانی در زمینه‌های مختلف از جمله صنعت دارد. ابعاد شی مد نظر از طریق کولیس با دقت بالایی اندازه‌گیری می‌شود. در اندازه‌گیری میلگردهای آجدار به وسیله‌ی کولیس باید سه قطر را با توجه به نوع آج به کار رفته مورد بررسی قرار دهند.
- قطر اسمی
- قطر زمینه
- قطر خارجی
در یک مثال ساده این مفاهیم را مورد بررسی قرار می‌دهیم. فرض کنید میلگرد ۱۶ داشته باشیم که آج به کار‌رفته در آن به صورت یکنواخت باشد، در این‌صورت قطر اسمی آن برابر ۱۶، قطر زمینه (بدون در نظر گرفتن آج) برابر ۱۵، و قطر خارجی (با در نظر گرفتن آج) برابر ۱۸ است.
تشخیص سایز میلگرد با استفاده از انگشتان دست
مهندسین بند انگشت‌های خود را از قبل اندازه‌گیری کرده‌اند. با گذاشتن بند انگشت خود بر روی میلگرد می‌توانند، سایز میلگرد مد نظر را متوجه شوند. این روش نیز از روش‌های متداول در اندازه‌گیری سایز میلگردها به شمار می‌آید، البته توجه داشته باشید که تشخیص میلگرد ۱۸ و ۲۰ که تفاوت اندکی با یکدیگر دارند از طریق بند انگشت کار ساده‌ای نمی‌باشد. قیمت میلگرد 8، که قابل اندازه گیری با انگشتان دست هست، به علت مصرف بالا در موارد مختلف، برای پیمانکاران و مصرف کنندگان اهمیت دارد.
تعیین اندازه میلگرد با استفاده از ریسمان و آچار فرانسه
یکی از ابزارهای موجود در پروژه‌های ساختمانی ریسمان بنایی می‌باشد. با استفاده از این ابزار نیز می‌توان اندازه میلگردها را تشخیص داد، بدین صورت که ریسمان را دور میلگرد مد نظر می‌پیچند و از طریق اندازه حاصل از آن، می‌توانند محیط میلگرد را محاسبه نموده و سپس به قطر میلگرد پی ببرند.
با کمک آچار فرانسه مدرج نیز می‌توان سایز میلگردها را کنترل نمود، در نظر داشته باشید که اگر این میلگردها از قبل علامت‌گذاری شده باشند در سریع‌تر انجام شدن کارها کمک شایان می‌کنند.
در واقع هدف از بررسی اندازه میلگرد با این دقت جلوگیری در استفاده از میلگردهای با سایز نزدیک به هم است، پس در صنعت ساخت‌و‌ساز مهندسین محاسب باید توجه داشته باشند که حدالامکان از میلگردهایی با سایزهای نزدیک به هم استفاده نکنند، زیرا ممکن است با بروز خطا مواجه شوند. این موضوع در خصوص فونداسیون‌ها بسیار رایج است. برای اطلاع از راهنمای خرید میلگرد، می توانید از مقالات مرتبط موجود در سایت اهن الات نوین ارکا استفاده کنید.
سخن پایانی
در مقاله بالا با روش‌های مختلف اندازه‌گیری سایز یا به صورت خاص‌تر، قطر میلگرد آشنا شدیم و به این نتیجه رسیدیم که در ساخت‌و‌ساز مهندس محاسب باید در نظر داشته باشد که از میلگردهایی با سایزهای متوالی استفاده نکند زیرا با وجود تجربه‌ی کاری و ابزارهایی مانند ابزارهایی که در مقاله مطرح گردیده باز هم امکان خطا و اشتباه وجود دارد.