در این مقاله سعی بر این است که به بررسی دو محصول متفاوت ولی پر کاربرد در صنعت ساخت و ساز به نام نبشی و ناودانی بپردازیم. تعریف، روش تولید، ویژگی‌ها، شکل ظاهر، کاربرد و انواع نبشی و ناودانی مواردی است که به آنها به صورت مقایسه‌ای اشاره خواهد شد. امیدواریم برای کسانی که تفاوت این دو محصول برایشان مهم است، به کمک توضیحات و تصاویر و همچنین برای مصرف‌کننده انواع نبشی و ناودانی در موارد مصرفی که مفصلا ذکر خواهد شد، به جهت گرفتن اطلاعات بیشتر، مفید باشد.
نبشی چیست؟
نبشی یا گوشه یکی از مهم‌ترین سازه‌های فولادی است که به صورت مستقل یا ترکیب با قطعات دیگر به‌خصوص در صنعت ساختمان استفاده می‌شود و شکل آن به این صورت است که از دو قطعه مستطیلی عمود برهم با طول شش و ۱۲ متر وضخامت‌های سه تا ۳۵ میلی‌متر تشکیل می‌شود. علاوه بر این وزن و روش تولید آن، بر مسائلی چون قیمت نبشی و کاربرد آن موثر است.
در کنار شباهت‌های صنایع استفاده‌کننده، دسته‌بندی مشابه هم پرسی و فابریک (با توجه به روش تولید) و هدف‌گذاری در انتخاب جنس ناودانی و نبشی مانند استیل یا گالوانیزه، تفاوت انواع نبشی و ناودانی علاوه بر قسمت ظاهر که عموما نبشی را L شکل می‌شناسند و ناودانی را U شکل، درکاربرد آنها نیز هست. این دو قطعه فولادی بیشتر در صنعت ساخت و ساز کاربردهای مختلف و گاهی مکمل دارند که به طور مثال عموما از نبشی می‌توان بیشتر به عنوان پروفیلی در اتصال پل‌ها به ستون‌ها و ناودانی را وسیله‌ای برای ساخت ستون یاد کرد.
نبشی را می‌توان از نظر دو پارامتر «ظاهر» و «روش تولید» به گروه‌های متفاوت تقسیم کرد. با توجه به شکل ۱، برای حالت اول زمانی که دو قطعه مستطیلی یا اصطلاحا بال نبشی عمود بر هم دارای اندازه برابر باشند، نبشی بال مساوی و برای حالتی که نابرابر باشند، نبشی بال نامساوی است. برای نمایش آن اصولا از حرف L (گاهی V برای بال مساوی) استفاده می‌کنند، گفتنی است که برای بال مساوی از یک عدد نشانگر اندازه در سمت راست (مانندL300) و در حالت بال نامساوی اندازه‌ها به صورت ضرب شده (مانند L100*300) نمایش داده می‌شود. البته ضخامت نیز از دیگر مشخصه‌ها به هنگام انتخاب است که به صورت عددی در کنار اندازه بال نوشته می‌شود (مانند L5*100*500). برای تعیین قیمت نبشی، به ضخامت بال و وزن آن توجه می شود.
برای حالت دوم یعنی بر اساس روش تولید به دو دسته نبشی فابریک و نبشی پرسی تقسیم می‌شود؛ همانطور که در شکل دو نشان داده شده است، تفاوت در روش تولید بر شکل ظاهری آنها نیز تاثیر گذاشته است. نبشی فابریک به این صورت که بیلت فولادی در درون دستگاه قرار گرفته و با نورد گرم به شکل L درمی‌آید یعنی در واقع از ابتدای کار شکل آن ایجاد می‌شود، در حالتی که نبشی پرسی با استفاده از ورق است که با پرسکاری در مراحل آخر به شکل L خارج می‌شود.
جنس نبشی عموما از استیل (بیشتر از آلیاژهای 302 و 304 به دلیل خواص مکانیکی مطلوب مانند ضدزنگ بودن استفاده می‌شود)، آلومینیوم، پلیمرهایی مانند پلی اتیلن و پی وی سی و… است. گفتنی است که انواع شناخته شده‌ای برای نبشی در بازار وجود دارد که نشات گرفته از همان انواع اصلی و جنس‌های گفته شده است؛ به طور مثال نبشی گالوانیزه همان فولادی است که برای افزایش مقاومت خوردگی آن، با لایه روی پوشیده شده، نبشی اسپیرال، همان بال مساوی سبک است که در اندازه و ضخامت خاص می‌باشد و یا نبشی لقمه که حالت استیل خرد شده با طول‌های کوچک است.
ناودانی چیست؟
ناودانی به عنوان یکی دیگر از پروفیل‌های توخالی در صنعت ساختمان است که از یک جان و دو بال تشکیل شده و از دو جهت ظاهر و روش تولید مانند نبشی تقسیم‌بندی می‌شود. در حالت اول دو نوع مشبک و ساده دارد؛ در سطح ناودانی مشبک که از ورق گرم گالوانیزه است، سوراخ وجود دارد که کاربرد آن را نسبت به ناودانی ساده که از ورق گرم که در صورت لزوم گالوانیزه می‌شود و سوراخ در سطح ندارد، متفاوت است. از جنبه دیگر مطابق با شکل شماتیک سه دسته بندی وقتی بال‌ها موازی هم باشند طبق استاندارد UPE به ناودانی U و زمانی که بال‌ها حالت مخروطی دارند به آنها ناودانی C می‌گویند. لازم به ذکر است که اندازه ارتفاع بال‌ها در هر نوع معمولا 30 تا 400 میلی‌متر و سایز آن 8، 10، 12، 14، و 16 است که در تعیین قیمت ناودانی نقش اساسی دارد.
در حالت سوم که تقسیم‌بندی بر اساس روش تولید است، درست همانند نبشی، ناودانی نیز به دو دسته پرسی و فابریک تقسیم می‌شود که در دسته پرسی ورق فولاد از محل تعیین شده (جدایی بال‌ها از جان در عرض)، پرسکاری می‌شود تا شکل نهایی را بگیرد، اما در نوع فابریک، به هنگام ساخت از ابتدا ناودانی شکل خود را داشته و با دو حالت نورد سرد و گرم تولید می‌شود.
جنس ناودانی عموما فولاد یا استیل، آلومینیوم و حالت خاص آن گالوانیزه که همان لایه روی کشیده شده بر فولاد است و قاعدتا بسته به کاربرد جنس، اندازه و وزن آن تعیین می‌گردد.
مقایسه کاربردهای نبشی و ناودانی
همانطور که توضیح داده شد، تفاوت‌های ظاهری ناودانی و نبشی و بعضا انواع آنها باعث تفاوت در ماهیت این دو محصول می‌شود، پس انتظار می‌رود که در کاربرد نیز تفاوت‌هایی باشد که البته گاهی مکمل و گاهی جدا از هم‌اند و صنایع مربوط به آنها چون در یک دسته از محصولات صنعتی قرار می‌گیرند مشابه است.
تفاوت‌های کاربردی آنها مفصلا به قرار زیر است:
کاربرد نبشی
- نبشی کشی دیوارهای ساختمان و آسانسور
- ساخت و اتصال خرپا، ستون‌ها، پل‌ها و بادبندها
- به صورت مکمل تیرچه در سقف‌ها
- در سازه‌ها و مهار دیوارهای سبک
- ساخت ماشین آلات و تجهیزات صنعتی
- دکل انتقال نیرو
عمدتا نقش اتصال دهنده را دارند.
کابرد ناودانی
- ترمیم بناهای معماری
- اسکلت ماشین‌های سنگین
- ساخت چارچوب و سازه‌های سبک فولادی
- ساخت و اتصال ستون‌ها، پل‌ها، بادبندها و خرپاها به صورت جفت یا تکی
- در صنعت دریای برای ساخت قطعات
- قفسه‌های فولادی
عمدتا نقش پایه و قاب را دارند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی شد تا با بررسی اجمالی موجودیت نبشی و ناودانی، انواع آنها و کاربردشان که به عنوان پروفیل صنعت ساختمان استفاده می‌شوند، کمکی به افرادی که کارشان در رابطه با این سازه‌های فولادی است، شده باشد. باید توجه داشت که برای بررسی قیمت نبشی و ناودانی همه عوامل یعنی کاربرد، ظاهر (از نظر طول، ضخامت و وزن نبشی و ناودانی) و همچنین جنس را در نظر گرفت که در این مطلب و سایر مطالب مرتبط به آنها اشاره شده است.
سوالات متداول
نبشی و ناودانی از چه نظر با یکدیگر تفاوت دارند؟
نبشی و ناودانی هر دو جزء پروفیل‌های فولادی هستند که در صنعت و ساختمان‌سازی کاربرد دارند. این دو مقطع از نظر ظاهر، استانداردهای تولید، کاربرد، روش ساخت و جنس با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.
فرق نبشی و ناودانی از نظر ظاهر در چیست؟
ناودانی دو بال و یک جان دارد که اگر بال‌ها موازی باشند، به شکل C و اگر بال‌ها مخروطی باشند، به شکل U است. نبشی از دو بال عمود بر یکدیگر تشکیل شده است که به طور معمول در صورت برابر بودن با نماد V و در غیر این صورت با L نشان داده می‌شوند.
چه جنس‌هایی از نبشی و ناودانی وجود دارند؟
به صورت کلی نبشی‌ها را به دسته‌های فولادی، پلاستیکی و آلیاژی تقسیم می‌کنند. نبشی ام دی اف و پلی‌اتیلن نیز از انواع دیگر نبشی به‌حساب می‌آیند. ناودانی‌ها بیشتر در جنس‌های آلومینیومی، استیل و گالوانیزه تولید شده‌اند که نوع گالوانیزه خود می‌تواند از فولاد کربنی، کامپوزیت پلیمری یا فولاد ضد زنگ ساخته شود.
تفاوت نبشی با ناودانی از نظر کاربرد در چیست؟
ناودانی‌ها در مرمت بناهای تاریخی، ساخت قطعات در صنایع دریایی، اسکلت و چارچوب ماشین‌های سنگین به‌کار می‌روند. نبشی‌ها در ساخت چارچوب‌های در و پنجره، اتصال تیرآهن به بیم در ساختمان، ساخت ستون، خرپا و قفسه‌های آهنی و در تولید خطوط لوله در نیروگاه‌ها و صنایع و … کاربرد دارند.