بازار آهن و فولاد یکی از پایه‌های اصلی توسعه اقتصادی در جهان است. این صنعت نه‌تنها به‌عنوان بخش زیربنایی برای ساخت‌وساز و صنایع مختلف اهمیت دارد، بلکه نقشی کلیدی در توسعه زیرساخت‌های کشورها، به‌ویژه در مناطق بحران‌زده، ایفا می‌کند. در منطقه خاورمیانه، سوریه به‌واسطه موقعیت جغرافیایی و درگیری‌های داخلی، تأثیرات مستقیمی بر معادلات اقتصادی و تجاری کشورهای همسایه داشته است.
با این حال، احتمال سقوط دولت بشار اسد به‌عنوان یکی از سناریوهای سیاسی مطرح، نه‌تنها می‌تواند معادلات ژئوپلیتیکی منطقه را تغییر دهد، بلکه باعث ایجاد سردرگمی و تحولات گسترده در بازار آهن و فولاد خواهد شد.
پرسش‌هایی درباره تاثیر سقوط سوریه بر بازار آهن و فولاد
حال پرسش این است که تحولات سیاسی سوریه چه تأثیری بر بازار فولاد خاورمیانه خواهد داشت و بازار آهن آلات و فولاد ایران چه تاثیری از این شرایط خواهد دید؟ سوریه کشوری است که یک دهه درگیر در جنگ‌های داخلی بوده است. سوریه یک کشور تولیدکننده فولاد در خاورمیانه بوده است؛ کشوری که در روزگاری نه‌چندان دور خود تولیدکننده فولاد بوده است و کارخانه‌های فولاد در دو شهر اصلی و دیگر مراکز تولید فولاد در این کشور برای سال‌ها علاوه بر بازار داخلی به کشورهای منطقه نیز صادرات داشتند اما پس از بحران در سال ۲۰۱۱، بسیاری از کارخانجات فولادی این کشور تعطیل یا نیمه‌فعال شدند.
احتمال احیای صنایع فولادی سوریه و فرصت کشورهای همسایه
برخی تحلیل‌ها حاکی از آن است که تحولات سیاسی پیش‌آمده در سوریه بسته به آنچه در آینده اتفاق می‌افتد و به شرط به ثبات رسیدن شرایط اقتصادی در این کشور می‌تواند زمینه‌ساز احیای صنایع فولادی تعطیل یا نیمه تعطیل در این کشور شود. موضوعی که فرصتی برای کشورهای همسایه مانند ترکیه،عراق و ایران فراهم می‌کند تا با استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی اقتصادی در افزایش صادرات یا احیای این صنعت به این کشور کمک کنند اما تاثیر این تحولات در کوتاه‌مدت بر بازار فولاد کشورهای منطقه چیست؟
واکنش منفی سهام نمادهای فولادی به سقوط دولت سوریه
در تازه‌ترین واکنش شاخص بورس تهران یکشنبه ۱۸ آذر ماه و در روزی که خبر سقوط دولت سوریه اعلام شد با افت ۱۵ هزار و ۹۹۹ واحدی به رقم یک میلیون و ۴۵۲ هزار و ۷۶۴ واحد رسید. بیشترین تأثیر منفی بر شاخص بازار سهام در این روز به نمادهای فولاد، فملی و فارس اختصاص داشت. این روند نشان می‌دهد سهام فولادی‌ها به این سقوط واکنش منفی نشان داده است.همچنین بازار آهن‌آلات در آذرماه با نوساناتی همراه بوده است که به گفته کارشناسان نوسانات ارزی، تورم داخلی و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی داخلی و خارجی از مهمترین دلایل آن بوده است.
صادرات 500 میلیون دلاری ایران به سوریه
آنگونه که عبدالامیر ربیهاوی، مدیرکل دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت ایران می‌گوید ناآرامی‌های سوریه هدف‌گذاری ایران برای صادرات ۵۰۰ میلیون دلاری به سوریه در سال ۱۴۰۳ را ناممکن می‌کند و اکنون همه چیز درباره سوریه مبهم است.
عزیز قنواتی، یک مدیر و فعال صنعت فولاد در گفت وگو با اهن الات نوین ارکا درباره تاثیر تنش‌های منطقه‌ای بر بازار فولاد آهن و فولاد، اظهار کرد: تنش‌های منطقه‌ای و اعمال محدودیت‌ها ریسک‌ها را افزایش می‌دهد این در حالی است که اکنون از صنایع به ویژه صنایع فولادی حمایت‌های لازم صورت نمی‌گیرد.
وی افزود: ماه‌هاست که منطقه درگیر تنش‌های سیاسی و نظامی شده است. از جنگ غزه و لبنان گرفته تا بحران سیاسی در سوریه موضوعاتی هستند که بر عرضه و تقاضای محصولات ومواد اولیه‌ای مانند فولاد تاثیرگذار است. واقعیت این است که سرمایه‌گذاری، توسعه و اجرای پروژه‌های عمرانی در شرایط پایدار اقتصادی و سیاسی محقق می‌شود و در وضعیت کنونی طبیعی است که بازارها تحت تاثیراثرات منفی این تنش‌ها باشد.
دامپینگ فولاد توسط چین با روی کار‌آمدن ترامپ
مدیرعامل واحد نورد زرین گالوانیزه کاشان با بیان اینکه یکی دیگر از موضوعات تاثیرگذار بر بازار فولاد به دست گرفتن قدرت توسط ترامپ است، عنوان کرد: اگر ترامپ پس از بهدست گرفتن امور اجرایی و نشستن بر اریکه قدرت تعرفه‌های واردات فولاد را افزایش دهد به گونه‌ای که صادرات فولاد چین به آمریکا صرفه اقتصادی نداشته باشد، اتفاق ممکن و محتمل دامپینگ فولاد چین در بازارهای مختلف است و در این میان واردات فولاد به کشور به معنای از دست رفتن خطوط تولید در داخل کشور است. چون هم عده‌ای همیشه علاقه‌مند به واردات هستند و هم بازارهای صادراتی ما در عراق و افغانستان با ارزان‌فروشی این کشور مهم تولیدکننده فولاد جهان دستخوش تزلزل خواهد شد.
قنواتی بیان کرد: با آمدن ترامپ ممکن است با اعمال تعرفه‌ها در بازارهای جهانی شرایطی به وجود آید که بازار صادراتی فولاد چین محدود شود. طبیعی است در چنین شرایطی چین به دنبال بازارهای جدید خواهد رفت و شاید یکی از محمتل‌ترین راهکارها برای این کشور به دست آوردن بازار کشورهایی دیگر با استفاده از سیاست دامپینگ است.
تلاش کشورها برای کسب سهم بیشتر از بازار فولاد
قنواتی تصریح کرد: «دولت باید حمایت‌هایی از تولیدکنندگان مختلف از جمله صنایع فولادی داشته باشد تا در شرایط سخت تحریمی و سیاست‌های اقتصادی که کشورهای دنیا برای کسب سهم بیشتر از بازارهای صادراتی و داخلی کشورها در پیش می‌گیرند بتوانند در جهت تامین نیازهای داخلی و حفظ سهم از بازارهایی که با تلاش و سختی به دست آمده‌اند موفق عمل کنند.»
قیمت‌گذاری دستوری و اعمال بخش‌نامه‌های خلق‌الساعه
این فعال صنعت فولاد با انتقاد از قیمت‌گذاری دستوری و اعمال بخش‌نامه‌های خلق‌الساعه، خاطرنشان کرد: «بازگشت ارز حاصل از صادرات صنایع فولادی به سامانه نیما از معضلات تولیدکنندگان فولاد در سال‌های گذشته بوده است. الزامی که توجیه اقتصادی صادرات را کاهش داده و تاثیر منفی بر صادرات فولاد کشور در سال‌های اخیر داشته است.»
چین ممکن است سهم ما را صادرات به عراق و افغانستان بگیرد
وی گفت: «کشوری مانند چین که اکنون صادرات قابل توجه به آمریکا دارد پس از کاهش سهمش در این کشور به دنبال بازارهای دیگری خواهد رفت. یکی از این بازارها کشورهای منطقه از جمله عراق و افغانستان است که اکنون ایران صادرات مناسبی به آن دارد و چین با سیاست ارزان فروشی سهم ما در این کشور کاهش خواهد داد.»
قنواتی خاطرنشان کرد: «یکی از شعارهای ترامپ حمایت از تولید داخل و اشتغال به واسطه وضع عوارض بوده است. در دوره قبلی ریاست جمهوری ترامپ نیز این سیاست اعمال شد و نتایج آن نیز دیده شد. ترامپ به واسطه طرح همین شعارها رئیس جمهور آمریکا شد و طبیعی است که اعمال دوباره این سیاست محتمل خواهد بود.»
سوالات متداول
سقوط دولت بشار اسد چه تأثیری بر بازار آهن و فولاد خواهد داشت؟
سقوط دولت بشار اسد می‌تواند منجر به تغییرات گسترده در روابط تجاری، افزایش تقاضا برای بازسازی و بی‌ثباتی در بازار آهن و فولاد خاورمیانه شود.
آیا ایران می‌تواند در بازسازی سوریه پس از سقوط بشار اسد نقش داشته باشد؟
بله، ایران به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان بزرگ فولاد در منطقه، می‌تواند با استراتژی‌های مناسب در پروژه‌های بازسازی مشارکت کند.
آیا سقوط بشار اسد باعث افزایش قیمت آهن و فولاد می‌شود؟
بسته به شرایط پس از سقوط، قیمت‌ها ممکن است به دلیل افزایش تقاضا در پروژه‌های بازسازی یا بی‌ثباتی در بازار، تغییر کند.