کاربرد متره در محاسبه مقدار میلگرد مصرفی ساختمان

متره یکی از مراحل مهم در فرآیند ساخت و ساز است که به محاسبه دقیق مقدار مصالح مورد نیاز برای اجرای پروژه می‌ پردازد. این امر نه تنها در صرفه جویی هزینه‌ ها و جلوگیری از ضایعات مصالح موثر است، بلکه به برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت زمان پروژه نیز کمک می‌ کند.

در مورد محاسبه میلگرد مصرفی ساختمان، متره نقش اساسی دارد. با استفاده از متره می‌ توان مقدار میلگرد مورد نیاز برای هر بخش از سازه، مانند فونداسیون، ستون‌ ها، تیرها، دال‌ ها و سقف‌ ها را به طور دقیق تعیین کرد. این اطلاعات برای خرید میلگرد با متراژ مناسب و همچنین برای برآورد هزینه‌ های مربوط به آن ضروری است.

مقدار میلگرد مصرفی در هر متر مربع

به طور کلی می‌ توان گفت که میانگین مقدار میلگرد برای هر متر مربع در یک ساختمان مسکونی، بین 40 تا 60 کیلوگرم است. این مقدار برای سوله‌ های صنعتی، بین 60 تا 80 کیلوگرم و برای پل‌ ها بین 80 تا 120 کیلوگرم در هر متر مربع متغیر است.

محاسبه دقیق مقدار میلگرد مصرفی در هر متر مربع نیاز به دانش فنی و تخصص در زمینه مهندسی عمران دارد. برای این کار باید از نقشه‌ های دقیق سازه، مشخصات مصالح و بارگذاری‌ های وارده بر آن استفاده کرد.

عوامل که بر مقدار میلگرد مصرفی یک ساختمان تاثیر می گذارد عبارتند از:

• نوع سازه
• ابعاد و ارتفاع سازه
• سیستم سازه‌ ای
• کیفیت بتن
• بارگذاری
• مقررات ملی ساختمان در هر کشور و استان

برای صد متر زیربنا چقدر میلگرد لازم است؟

برای تعیین دقیق مقدار میلگرد مورد نیاز برای 100 متر زیربنا، به اطلاعات بیشتری در مورد سازه مانند نوع آن (مسکونی، تجاری، سوله، و غیره)، تعداد طبقات، سیستم سازه‌ ای (بتنی یا فلزی)، ابعاد و ارتفاع فونداسیون، ستون‌ ها، تیرها، دال‌ ها و سقف‌ ها، و همچنین بارگذاری‌ های وارده بر آن نیاز است.

با این حال، به طور کلی می‌ توان گفت که برای یک ساختمان مسکونی دو طبقه با اسکلت بتنی معمولی و سقف دال بتنی، حدود 4 تا 5.5 تن میلگرد برای هر 100 متر مربع زیربنا نیاز است.

مقدار میلگرد مورد نیاز برای ساختمان در بخش های مختلف سازه

همانطور که قبلا اشاره کردم، تعیین مقدار دقیق میلگرد مصرفی در هر بخش از سازه به عوامل مختلفی بستگی دارد.

با این حال، به طور کلی می‌توان میانگین درصد میلگرد مصرفی در بخش‌ های مختلف یک ساختمان مسکونی با اسکلت بتنی معمولی را به صورت زیر تخمین زد:

• فونداسیون: 30 تا 40 درصد
• ستون‌ ها: 20 تا 30 درصد
• تیرها: 20 تا 25 درصد
• دال‌ ها و سقف: 10 تا 15 درصد

در جدول زیر به بررسی جزئی‌ تر مقدار میلگرد مصرفی در هر بخش از سازه می‌ پردازیم:

نبشی و ناودانی چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

محاسبه میلگرد مورد نیاز در ستون

ستون‌ ها یکی از بخش های مهم در هر سازه هستند که وظیفه‌ تحمل بارهای قائم سازه را بر عهده دارند؛ به همین دلیل، از میلگردهای عمودی و افقی در آنها استفاده می‌ شود.

میزان آرماتور های مورد نیاز در ساختمان‌ ها، معمولا بر اساس ستون و سقف محاسبه می‌ شود. اگر اسکلت ساختمان مورد نظر از نوع بتنی و همچنین دارای سقف دال دو طرفه باشد، برای هر ستون 60 تا 85 کیلوگرم آرماتور لازم است.

محاسبه مقاطع عرضی نیز درست مانند محاسبه مقاطع طولی است. فرمول محاسبه مقاطع عرضی به شکل زیر است:

مقدار میلگرد مورد نیاز در فونداسیون

برای اینکه بتوان مقاطع تقویتی را در پی محاسبه کرد، باید طول آرماتور را در وزن و تعداد واحد طول ضرب کرد. معمولا جهت اینکه سرعت محاسبات و میزان دقت افزایش پیدا کند، از جداولی موسوم به جدول ریز متره استفاده می‌ شود.

مثال

برای آنکه با محاسبه میزان میلگرد بهتر آشنا شوید یک مثال خواهیم آورد. فرض کنید که قصد دارید میزان میلگرد مورد استفاده در پی را به دست آورید. برای این کار ابتدا باید حداقل عمق پی را به دست آورد و سپس تعداد طبقات را در در عدد 10 ضرب کنید. عددی که به دست آورده ‌اید را با 20  جمع کنید، یعنی به این شکل: 20+(10×3) = 50 سانتی‌متر.

برای محاسبه عرض نوارها نیز از فرمول زیر استفاده می‌شود:

برای محاسبه بیشینه نیز از دو فرمول زیر استفاده می‌ شود:

• As1min=0.0025bd
• As2min= (0.0018*b*h)/2

در این فرمول‌ ها، b عرض پی، h ضخامت پی و d هم عمق موثر پی است که به صورت فرضی ما برای آن‌ ها اعداد 150 سانتی‌متر، 100 سانتی‌متر و 94 سانتی‌متر را در نظر می‌ گیریم. اعداد را در فرمول و به شکل زیر جایگذاری می‌‌ کنیم:

As1= (0.0025*1500*940)/2=3525mm2

As2min= (0.0018*1500*1000)/2=1350mm2

اگر این دو عدد را با هم مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که باید عدد بزرگتر را برای محاسبات در نظر گرفت. اگر برای هر میلگرد، سایز طولی آن برابر 20 در نظر گرفته شود فاصله و تعداد میلگردهایی که در بنا به کار برده می‌ شود، 11 عدد خواهد بود. یعنی برای هر متر، 11 میلگرد با سایز 20 نیاز است.

حجم میلگرد مصرفی در سقف

میزان آماتور مورد نیاز برای سقف‌ های دارای تیرچه بتنی و سقف‌ های دال دو پوش متفاوت است. در سقف‌ های دال بتنی توپر 10 تا 16 کیلوگرم میلگرد برای هر متر مربع لازم است؛ این در حالی است که برای تیرچه‌ ها، 5 تا 7 کیلوگرم در هر متر مربع، میلگرد کافی خواهد بود. به همین دلیل، قیمت ساخت سقف‌ های تیرچه بتنی از دال دو پوش ارزان‌ تر است.

جدول زیر، راهنمای مقدار میلگرد مورد نیاز برای انواع سقف است:

محاسبه میلگرد مصرفی ساختمان بتنی و فلزی

به طور کلی، ساختمان‌ ها یا از اسکلت بتنی تشکیل شده‌ اند یا اسکلت فلزی! اسکلت‌ های بتنی از معمول‌ ترین سازه‌ هایی هستند که در ساختمان‌ سازی مدرن استفاده می‌ شوند. انتخاب بین اسکلت فلزی و بتنی برای ساخت یک ساختمان، تصمیمی مهم است که به عوامل مختلفی مانند نوع کاربری، ابعاد، ارتفاع، بودجه، الزامات فنی و سلیقه کارفرما بستگی دارد.

در ادامه میلگرد مورد نیاز برای هر دو نوع اسکلت ساختمانی را بررسی می کنیم.

محاسبه میلگرد مصرفی در ساختمان بتنی

از اسکلت‌ های بتنی به طور معمول در سازه‌ های سنگین و چند طبقه استفاده می‌ شود. مقدار میلگرد مورد نیاز برای هر متر مکعب ستون بتنی، 35 تا 45 کیلوگرم است. برای اسکلت‌ های بتنی نیز مقدار 40 تا 55 کیلومتر در هر مترمربع میلگرد نیاز است. البته در نظر داشته باشید که با استفاده از قاب خمشی و دیوار برشی، این مقدار را می‌ توان کاهش داد و به حدود 35 تا 45 کیلوگرم رساند.

مقدار میلگرد مصرفی در سازه های اسکلت فلزی

در ساختمان‌ های فلزی، مقاطع فولادی مانند تیرآهن و میلگرد، نقش اساسی ایجاد می‌ کنند. نکته قابل توجه اینجاست که مقدار میلگرد مورد نیاز برای سقف، ستون و حتی فونداسیون کاملا متفاوت است. بعد از اینکه مقدار میلگرد مورد نیاز برای هریک از بخش‌ های پی، ستون و سقف در یک ساختمان مشخص شد؛ می‌ توان مقدار میلگرد مصرفی در هر متر مربع برای اسکلت فلزی یا بتی را پیش بینی کرد.

در اسکلت‌ های فولادی در هر متر مربع تقریباً بین 45 تا 65 کیلوگرم میلگرد نیاز است. حالا استفاده از قاب خمشی در اسکلت‌ های فولادی عملکرد معکوسی دارد و در صورت استفاده از آنها، این مقدار به 65 تا 90 کیلوگرم در هر متر مربع می‌ رسد و نیاز به میلگرد بیشتری خواهد بود.

برآورد میلگرد مصرفی بر اساس تعداد طبقه

میانگین مقدار میلگرد مصرفی برای هر طبقه در یک ساختمان مسکونی با اسکلت بتنی معمولی بین 5 تا 7 تن است. این مقدار برای سوله‌ های صنعتی، بین 8 تا 12 تن و برای پل‌ ها بین 15 تا 20 تن در هر طبقه متغیر است. این فقط یک برآورد کلی است و مقدار دقیق میلگرد مورد نیاز برای هر طبقه در سازه شما ممکن است بیشتر یا کمتر از این باشد. به همین دلیل در ادامه این موضوع را به تفکیک برای ساختمان های یک تا چهار طبقه بررسی می کنیم.

محاسبه میلگرد ساختمان یک طبقه

تجربه نشان داده که مهندسان معمولا پس از محاسبه میلگرد ساختمان یک طبقه، از آرماتورهای سایز 16 و 18 استفاده می کنند. همانطور که می دانید، خاموت ها میلگردهای عرضی هستند که برای استحکام بیشتر به دور ارماتور طولی قرار می گیرند. برای این ساختمان که از میلگرد 16 و 18 استفاده شده، خاموت سایز 8 یا 10 انتخاب مناسبی است.

محاسبه دقیق میلگرد لازم برای ساختمان یک طبقه، به متراژ آن بستگی دارد. اما به صورت می توان گفت که در سازه هایی با اسکلت فلزی، در هر متر مربع به 45 تا 65 کیلوگرم میلگرد نیاز داریم، البته در صورتی که به روش مهاربندی باشند. اگر روش استفاده شده، قاب خمشی باشد باید مقدار آن را 65 تا 90 کیلوگرم تهیه کرد.

در اسکلت بتنی، میزان میلگرد مورد نیاز متفاوت است. در این ساختمان ها اگر به روش قاب خمشی و دیوار برشی باشند، باید به ازای هر متر مربع 35 تا 45 کیلوگرم ارماتور تهیه کرد. همچنین اگر اسکلت آن بتنی بود، به 40 تا 55 کیلوگرم میلگرد نیاز داریم.

محاسبه میلگرد ساختمان دو طبقه

محاسبه مقدار میلگرد مورد نیاز برای ساختمان دو طبقه نیز دقیقا مانند سازه یک طبقه است؛ با این تفاوت که مقدار نهایی دو برابر می شود. یعنی براساس نوع ساختمان، مقدار آن را در هر متر مربع به دست می آورید. سپس چون ساختمان دو طبقه است، مقادیری که تهیه می کنید باید متناسب با متراژ کل ساختمان باشد. اگر متراژ هر دو طبقه یکسان بود، مقدار ارماتور را برای یک طبقه حساب کنید، سپس ضربدر 2 نمایید.

محاسبه میلگرد ساختمان سه طبقه

در ساختمان های سه طبقه، بهتر است از میلگرد 14، 16 یا 20 استفاده کنید. زیرا طبقات این سازه بیشتر شده و باید وزن بیشتری را تحمل کند. اما محاسبه مقدار این مقاطع نیز مانند ساختمان های یک طبقه و دو طبقه است. با این تفاوت که سایز آنها بیشتر می شود. در هر ستون از این ساختمان نیز، باید از 16 میلگرد استفاده کرد.

محاسبه میلگرد ساختمان چهار طبقه

برای برآورد اولیه و تقریبی میلگرد مصرفی در یک ساختمان چهار طبقه با اسکلت بتنی معمولی و زیربنای 100 متر مربع در هر طبقه، می‌ توان از دو روش‌ زیر استفاده کرد.

در روش اول، از ضرایب تجربی برای برآورد میلگرد مصرفی در هر بخش از سازه (فونداسیون، ستون‌ها، تیرها و دال‌ها) استفاده می‌ شود. این ضرایب بر اساس تجربیات و مطالعات انجام شده بر روی ساختمان‌ های مشابه به دست آمده‌ اند:

• فونداسیون: 30 تا 40 کیلوگرم میلگرد در هر متر مربع زیربنا
• ستون‌ ها: 20 تا 30 کیلوگرم میلگرد در هر متر مربع زیربنا
• تیرها: 20 تا 25 کیلوگرم میلگرد در هر متر مربع زیربنا
• دال‌ ها و سقف‌ ها: 10 تا 15 کیلوگرم میلگرد در هر متر مربع زیربنا

در حال حاضر، نرم‌ افزارهای تخصصی زیادی برای انجام متره و برآورد مصالح، از جمله میلگرد، وجود دارد. این نرم‌ افزارها می‌ توانند با دریافت اطلاعات مربوط به نقشه‌ های سازه، به طور خودکار مقدار میلگرد مورد نیاز برای هر بخش از سازه را محاسبه کنند. استفاده از این نرم‌ افزارها می‌ تواند به تسریع و دقت فرآیند محاسبه میلگرد کمک کند.

تخمین هزینه میلگرد مصرفی در ساختمان

به غیر از تخمین مقدار میلگرد مورد نظر برای ساختمان، پیش بینی هزینه تمام شده هر متر مربع سازه، از مواردی است که همیشه در نظر گرفته می‌ شود. از آنجایی که میلگرد عضو مهم و جداناپذیر هر پروژه ساختمانی است، برآورده هزینه میلگرد نیز در اجرای یک پروژه اهمیت زیادی خواهد داشت.

برای برآورده مقدار میلگرد مورد نیاز، قبل از هر چیز باید از قیمت روزانه میلگرد در بازار اطلاع داشته باشید. بعد از اطلاع از قیمت، وزن میلگرد را در این مبلغ ضرب کنید تا بتوانید از نرخ نهایی این محصول مطلع شوید.

بررسی مقدار میلگرد موردنیاز برای ساختمان یکی از اصلی‌ ترین کارهایی است که به منظور محاسبه بودجه باید انجام دهید. در این بین محل قرارگیری میلگرد، سایز و برند تولید کننده از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. اما اگر به دنبال دریافت قیمت به روز این مقاطع هستید یا این سوال را از خود می پرسید که چقدر میلگرد بخرم؛ باید به دنبال مرجعی دقیق و جامع باشید که بتوان از آن خرید کرد.