آلیاژ حافظه‌دار (Shape Memory Alloy یا SMA) به مجموعه‌ای از مواد گفته می‌شود که توانایی تغییر شکل و بازگشت به شکل اولیه خود را در اثر تغییر دما دارند. این مواد معمولاً از ترکیب فلزاتی مانند نیکل و تیتانیوم یا مس تشکیل می‌شوند. آلیاژهای حافظه‌دار به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود در صنایع مختلف کاربردهای متنوعی دارند.
ویژگی‌های آلیاژ حافظه‌دار:
- بازگشت به شکل اولیه: این آلیاژها می‌توانند پس از اعمال نیرویی به آن‌ها و تغییر شکل، با افزایش دما به شکل اولیه خود بازگردند.
- تنوع دما: هر آلیاژ حافظه‌دار دارای دمایی خاص است که در آن تغییر شکل اتفاق می‌افتد.
- مقاومت به خستگی: آلیاژهای حافظه‌دار معمولاً مقاومت خوبی در برابر خستگی و فرسایش دارند.
کاربردهای آلیاژ حافظه‌دار:
- پزشکی: در ساخت ابزارهای پزشکی، مانند استنت‌ها (stents) و پیوندهای جراحی، به دلیل قابلیت تغییر شکل و بازگشت به حالت اولیه.
- مهندسی عمران و ساختمان: برای ساخت اتصالات و عناصر مقاوم در برابر زلزله که قابلیت تغییر شکل را دارند و به ساختمان‌ها کمک می‌کنند تا در برابر نیروی زلزله مقاومت کنند.
- صنعت خودروسازی: در تولید قطعاتی مانند سوپاپ‌ها و سیستم‌های تعلیق که نیاز به دقت و انعطاف‌پذیری دارند.
- تجهیزات فضایی: برای ساخت اجزای قابل انعطاف که بتوانند در شرایط مختلف دما و فشار کار کنند.
- الکترونیک: در تولید سنسورها و سوئیچ‌های هوشمند که نیاز به تغییر شکل و بازیابی سریع دارند.
نتیجه‌گیری
آلیاژهای حافظه‌دار به دلیل قابلیت‌های خاص خود و کاربردهای متنوع در صنایع مختلف، از اهمیت بالایی برخوردارند و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
سوالات متداول
آلیاژهای حافظه دار چه معایبی دارد؟
قیمت بالا، حساسیت به دما، حساسیت به تنش.
آلیاژهای حافظه دار به صورت کلی به چند دسته تقسیم می شوند؟
آلیاژهای حافظه دار بلوکی و آلیاژهای حافظه دار مارپیچی