امروزه صنایع مختلف استفاده گسترده و سراسری از انواع لوله ها دارند و به همین دلیل، داشتن جدول اشتال لوله و جدول وزن انواع لوله ها به خصوص جدول وزن لوله فولادی دارای اهمیت بسیاری است. لوله فولادی از جمله لوله های پر کاربرد در صنعت تاسیسات و لوله کشی کشور و همچنین در صنایع حساس است.

همان طور که اشاره شد در صنایع مختلف، دانستن اندازه های دقیق و وزن تقریباً دقیق لوله ها از جمله اطلاعات بسیار مهم است. ابتدا لازم است با تعریف لوله آشنا شویم تا سپس اقدام به تعریف اندازه های مربوط به لوله ها و وزن لوله کنیم. در تعریفی ساده، لوله استوانه ای تو خالی است که از آن برای انتقال یا نگهداری انواع سیالات استفاده می کنند. لوله ها می توانند از مواد مختلفی مثل آهن، فولاد، پلیمر، شیشه و … ساخته شوند. در یک بخش بندی کلی لوله ها را به دو دسته درزدار و بدون درز (مانیسمان) می توان تقسیم کرد.

در این مطلب با اندازه گیری های مربوط به لوله ها و نحو محاسبه تقریبی وزن آن ها آشنا شده و به طور خاص با جدول اشتال لوله و جدول وزن لوله فولادی آشنا می شویم. همچنین نگاهی به استاندارد های لوله فولادی داریم. ضمنا امکان دانلود جدول اشتال لوله و جدول وزن لوله فولادی در این مطلب فراهم است.

جدول وزن لوله فولادی

امروزه با توجه به پیشرفت صنعتی کشور در زمینه تاسیسات، لوله کشی و نیاز به جابجایی سیالات، یکی از محصولاتی که به طور گسترده در صنعت تاسیسات مورد استفاده است، انواع مختلف لوله ها هستند. لوله ها در واقع بسیار پرکاربرد و استراتژیک در صنایع مختلف هستند. محاسبه وزن لوله های فولادی (استفاده از جدول وزن لوله فولادی) و در کنار آن دسترسی به جدول اشتال لوله از ملزومات محاسبات مهندسی و صنعتی است.

همان طور که گفته شد، داشتن وزن لوله ها از ملزومات طراحی سیستم های تاسیسات و لوله کشی است. نحوه محاسبه وزن لوله ها که در جدول وزن لوله آورده شده است، با در نظر گفتن قطر و ضخامت لوله است. وزن لوله‌ها را می توان با داشتن قطر و ضخامت لوله و در نتیجه محاسبه حجم قسمت دارای جرم لوله و داشتن چگالی جنس لوله، محاسبه کرد. روابط لازم برای محاسبه وزن تقریبی لوله به شرح زیر است:

در این رابطه V حجم قسمت دارای جرم لوله است. همچنین r شعاع بیرونی لوله بوده که در واقع نصف قطر خارجی لوله است و در نهایت   tضخامت لوله هست.

حال برای محاسبه وزن لوله از رابطه زیر استفاده می شود:

در این رابطه، m نشان دهنده وزن (جرم) لوله بوده و V همان حجم قسمت دارای جرم لوله بوده که از رابطه قبلی به دست آمده است.  در واقع چگالی لوله است که تابع جنسی است که لوله از آن ساخته شده است.

در نتیجه می توان نتیجه گرفت که وزن لوله ها به اندازه شعاع خارجی لوله، ضخامت لوله و همچنین چگالی یعنی جنس لوله بستگی دارد. حل اگر جنس لوله فولادی فرض شود، مقدار چگالی مشخص است و وزن لوله تنها تابع اندازه های ذکر شده است. در ادامه جدول وزن لوله فولادی آورده شده است.

جدول اشتال لوله

در تصویر زیر تعاریف قطر خارجی (Outside Diameter, OD)، قطر داخلی (Inside Diameter, ID) و ضخامت لوله قابل مشاهده است.

ابتدا نگاهی به تاریخچه جدول اشتال لوله می اندازیم. جدول اشتال در سال 1938 توسط مهندس آلمانی تبار برای محاسبه وزن مقاطع فولادی تدوین شد. این جدول یک استاندارد ابعادی و وزنی برای مقاطع پرکاربرد فولادی است که از آن برای کاهش خطای احتمالی در محاسبات مهندسی و کمک به مهندسین عمران برای انتخاب پروفیل مناسب برای هر بخش اسکلت فلزی بسیار استفاده می شود.

با اندازه گیری مشخصات هندسی پروفیل هایی مانند نبشی، ناودانی، تیرآهن و لوله ویژگی هایی مانند جرم، نیروی کششی و برشی آن محاسبه می شود. این جدول برای مقاطع فولادی به کار برده می شود و نامگذاری آن نیز به همین دلیل است چون اشتال نام آلمانی فولاد (Steel) است .

در ادامه جدول اشتال لوله آورده شده است. پارامترهای هندسی لوله برای گردآوری جدول اشتال لوله به شرح زیر است:

D = قطر بیرونی لوله، T = ضخامت، A = سطح جانبی لوله در یک متر، M =گشتاور پلاستیکی، W = گشتاور مقاوم، I = ممان اینرسی (مساحت گشتاور درجه دوم)، i = شعاع ماند (ژیراسیون).

استاندارد های لوله های فولادی

در این بخش تعدادی از استاندارد های مهم لوله ها را نام می بریم. مهم ترین استانداردهای لوله های فولادی عبارت اند از:

• لوله API 5L
• لوله ASTM A53
• لوله ASTM A106
• لوله ASTM A179
• لوله AWWA C200
• لوله ASTM A333
• لوله DIN 2440
• لوله BS 1387